Odszkodowanie za opóźniony pociąg – kiedy przysługuje?

Spóźnienia pociągów to niestety w Polsce niemal standard. W wielu innych krajach sytuacja wygląda podobnie. Co może zrobić pasażer w takiej sytuacji, oprócz pogodzenia się z utrudnieniami, które napotkał podczas podróży? Czy ma szanse na odszkodowanie? Gdzie można się po nie zgłosić? Sprawdź szczegóły.

Jak często pociągi się spóźniają?

Statystyki dotyczące spóźnień polskich pociągów nie są optymistyczne. Jak ustalił portal Rzeczpospolita, w 2022 roku spóźniła się aż 1/3 wszystkich uruchomionych składów. Takie dane pochodzą z samego źródła, czyli od zarządu PKP Intercity. Z czego to się bierze? Kto za to odpowiada?

Według Urzędu Transportu Kolejowego opóźnień pociągów winne są przede wszystkim awarie urządzeń sterujących ruchem. Jedna z nich, z marca 2022 roku, trwała aż 14 godzin i utrudniła punktualne dotarcie do celu aż 3 tysiącom pociągów!

Nieco wyższą punktualnością niż Intercity mogą się pochwalić lokalni przewoźnicy, czy Trójmiejskie PKP SKM i warszawskie WKD. Nie jest to jednak duże pocieszenie. Spóźnienie podmiejskiego pociągu zwykle bowiem powoduje mniejsze zamieszanie i nie krzyżuje planów aż tak, jak niedojechanie na czas składu, który przemierza setki kilometrów.

Warto jednak obalić pewien mit. Często podnoszoną kwestią jest to, że jedynie polskie pociągi jeżdżą spóźnione, natomiast „na zachodzie” takie rzeczy się nie zdarzają. To nieprawda. Niezgodne z rozkładem jeżdżą również składy w Niemczech (Deutsche Bahne) i w wielu innych krajach. Nawet słynnym japońskim kolejom zdarzają się wpadki. Polacy zdecydowanie nie wypadają najgorzej, choć niewiele to zmienia z perspektywy pasażera, który utknął w pociągu „w szczerym polu” lub niecierpliwie czeka na peronie na przyjazd swojego składu.

Ta sytuacja z pewnością nie zmieni się z dnia na dzień. Warto jednak się dowiedzieć, co można zrobić, jeśli Twój pociąg się spóźnił. Takie zakłócenia w podróży często nie tylko powodują stres czy zmęczenie, ale bywa, że krzyżują plany. Jeśli nie dotrzesz na ważne spotkanie, lot czy przesiadkę, problem robi się poważny. Co wówczas zrobić? Czy można ubiegać się o odszkodowanie? Sprawdź.

Odszkodowanie za opóźnienia pociągów – jak to działa?

Przede wszystkim warto wiedzieć, że kwestię odszkodowań za opóźnione pociągi regulują konkretne przepisy. Urząd Transportu Kolejowego podkreśla, że w takich przypadkach należy kierować się artykułem 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym.

Zgodnie z tym unijnym aktem prawnym pasażerowi przysługuje rekompensata w wysokości:

• 25% ceny biletu jednorazowego – gdy opóźnienie wynosi od 60 do 119 minut,
• 50% ceny biletu jednorazowego – w razie opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.

Jak wyliczyć, czy należy Ci się zwrot? Opóźnienie pociągu jest liczone na podstawie pory przyjazdu pociągu do stacji końcowej podróżnego. To znaczy, że możesz ubiegać się o odszkodowanie za opóźniony pociąg, tylko jeśli dotarłeś nim do swojej stacji minimum godzinę po czasie rozkładowym.

Co w sytuacji, gdy opóźnienie wyniosło np. 55 minut? Niestety na podstawie unijnych przepisów nic nie możesz zrobić, ani nie należy Ci się żaden zwrot. Możesz powołać się natomiast na krajowy kodeks cywilny, o czym przeczytasz za chwilę.

Trzeba przyznać, że przepisy nie są szczególnie korzystne dla podróżujących. Jest to jednak w pewien sposób zrozumiałe. Gdyby odszkodowania za opóźniony pociąg były wypłacane np. od limitu 30 minut, niejeden przewoźnik mógłby dosłownie „zbankrutować”.

Opóźnienie pociągu – zwrot. Jak się o niego ubiegać?

Warto również wiedzieć, w jaki sposób można ubiegać się o odszkodowanie za opóźniony pociąg. Aby to zrobić, należy wystąpić do przewoźnika z reklamacją za niewłaściwie zrealizowaną usługę. Co trzeba przedstawić?

Tak naprawdę jedynym wymaganym dokumentem jest sam bilet, który poświadcza, że podróżny zapłacił za przejazd (czyli za usługę kolejową). Nie trzeba w żaden sposób udowadniać, że pociąg rzeczywiście przyjechał później, niż powinien. Każdy przewoźnik ma dostęp do takich informacji w swojej bazie.

W celu uzyskania zwrotu za opóźnienie pociągu reklamacje:

• składa się przez Internet za pośrednictwem strony internetowej danej spółki kolejowej (np. PKP Intercity),
• wysyła się pocztą,
• przekazuje się osobiście w kasie na stacji kolejowej (dowolnej).

Odszkodowanie za opóźniony pociąg zwykle nie ma formy gotówkowej, ale jest bonem na zakup kolejnych biletów. Pasażer może jednak zaznaczyć, że życzy sobie wypłaty pieniędzy. Przewoźnik ma obowiązek przychylić się do tej prośby, ale tylko wtedy, jeśli została ona zaznaczona w formularzu reklamacyjnym.

Czy zawsze można ubiegać się o odszkodowanie za opóźnienie pociągów?

Urząd Transportu Kolejowego podkreśla, że wyżej opisane zasady dotyczącą wyłącznie przewozów krajowych dalekobieżnych, czyli:

• Express Intercity Premium (EIP),
• Express InterCity (EIC),
• InterCity (IC),
• Twoje Linie Kolejowe (TLK),
• interREGIO (IR),
• ŁKA Sprinter (ŁS).

Za połączenie międzynarodowe także można otrzymać rekompensatę, jednak wyłącznie wtedy, gdy realizuje go jedna z wyżej wymienionych spółek.

Koleje zastrzegają sobie w tym przypadku jeszcze jedną rzecz – podczas obliczania czasu opóźnienia nie uwzględnia się tych zakłóceń rozkładu, które zdarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej i przewoźnik może to udowodnić.

Jak widać, pasażerowie „nie mają łatwo”, a spółki kolejowe dość silnie się bronią przed wypłacaniem odszkodowań za opóźnione pociągi. Nie warto się jednak poddawać. Jeśli uważasz, że zgodnie z powyższymi zasadami należy Ci się zwrot, masz pełne prawo się go domagać.

Kiedy przewoźnik może odmówić odszkodowania za opóźnienie pociągu?

Tutaj znowu z pomocą przychodzą zasady przedstawione przez Urząd Transportu Kolejowego. Co z nich wynika?

Przywołane zasady unijne regulują sytuacje, w których wykonawca usługi kolejowej może odmówić zwrotu pieniędzy za opóźnienie. Dzieje się to w następujących przypadkach.

• Wystąpiły nadzwyczajne okoliczności niepowiązane z ruchem kolejowym, np. ekstremalnie trudne warunki pogodowe, katastrofy naturalne, kryzysy medyczne (np. dobrze wszystkim znana pandemia koronawirusa), których przewoźnik nie był w stanie uniknąć ani zapobiec ich skutkom.
• Za opóźnienie odpowiada podróżny (np. zaciągnął hamulec ręczny podczas jazdy, choć nie było to uzasadnione).
• Zakłócenie rozkładowej jazdy wyniknęło z zachowania osoby trzeciej, którego firma przewozowa nie mogła uniknąć. To np. osoby znajdujące się na torach, kradzież elementów infrastruktury, działania służb mundurowych (np. zatrzymanie pociągu w celu schwytania przestępcy). Do tej grupy sytuacji należą również niestety samobójstwa dokonywane poprzez rzucenie się pod rozpędzony pociąg.

Jeśli opóźnienie było spowodowane powyższymi sytuacjami, pasażer nie może liczyć na odszkodowanie, nawet jeśli pociąg przyjechałby kilka godzin po czasie rozkładowym. Oczywiście nie masz obowiązku znać przyczyn spóźnienia, dlatego zawsze warto złożyć wniosek o odszkodowanie. Przewoźnik najwyżej go odrzuci, powołując się na wyżej opisane okoliczności.

Na co jeszcze można się powołać podczas ubiegania się o zwrot za opóźniony pociąg?

Powyżej zostały opisane przepisy unijne, na które pasażerowie mogą się powoływać, aby uzyskać zwrot pieniędzy za wadliwe zrealizowanie usługi przewozowej. To jednak nie wszystko. Istnieją również krajowe akty prawne, które dają możliwość zgłoszenia roszczenia do przewoźnika.

Co ważne, dotyczą one wszystkich rodzajów pociągów, nawet podmiejskich. Aby sprawdzić podstawę prawną, warto zajrzeć do kodeksu cywilnego, a dokładniej do art. 62 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 8). Widnieje tam następujący zapis: przewoźnik odpowiada za szkodę, jakiej pasażer doznał na skutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportu. Przepis dotyczy więc nie tylko pociągów, ale także autobusów czy samolotów.

Oczywiście w tym przypadku również można znaleźć wiele wyłączeń odpowiedzialności. Są one zbliżone do tych wymienionych powyżej (ekstremalne zjawiska pogodowe, zniszczenie infrastruktury, człowiek na torach itp.) Co jednak ważne, do zdarzeń nadzwyczajnych nie zaliczają się przypadki samoczynnej awarii taboru. Jeśli więc pociąg zepsuje się w trasie, bo np. jest w złym stanie technicznym, pasażer wciąż może otrzymać świadczenie.

Uzyskanie zwrotu za opóźniony pociąg może nie być łatwe, ale nie zaszkodzi spróbować. Najwygodniej zrobić to na stronie www danego przewoźnika. Wystarczy wejść w odpowiednią zakładkę i wypełnić formularz, ewentualnie przesłać maila na ogólny adres poczty internetowej.

Autor

Redakcja